Jose Humberto Fouz Escobero,
Jorge Juan Garcia Carneiro eta Fernando Quiroga Veiga oroitzeko eta omentzeko ekitaldia, ETAk desagerrarazi zituela 50 urte betetzen direnean.
24/03/2023
DISKURTSOA
Denis Itxaso
Gobernuaren Ordezkaria Euskal Autonomia Erkidegoan
2023ko martxoaren 24a
Lehendakariorde anderea, agintariak, egun on guztioi, eta eskerrik asko etortzeagatik José Humberto Fouz, Jorge Juan García eta Fernando Quirogaren oroimenez eta beren omenez egiten ari garen ekitaldi honetara, ETAk indarrez desagerrarazi zituenetik 50 urte bete direnean.
Gaurko egun berean baina 1973. urtean, Irunen bizi ziren Coruñako hiru langile gazte hauek Frantziara joan ziren eguna pasatzera. Garai hartan, zeinetan zaharra ez zen guztiz hiltzen eta berria ez zen guztiz jaiotzen, ohikoa zen muga pasatzea, haize freskoa baitzen. Baina eguneroko gertaera horrek bizitza kostatu zien. Beren patuak gurutzatu egin ziren patuak aberrazio, heriotzaren aldeko apustu hutsa bihurtu zituztenekin. Gazteak bahitu, torturatu, hil eta gorputzak desagerrarazi zituen ETAko taldeak, gazte galiziarrak espainiar poliziekin nahastu zituen. Orain arte, inor ez da beren desagerpenaz arduratu.
50 urte geroago, ez dakigu non dauden. Ordutik, familiek eskatzen jarraitzen dute gorpuak non lurperatu zituzten argitzeko. Beren desagerpena bihurtu da oraindik argitu behar dugun lainoaren, eta itzalez eta larritasunez beteta dagoen hurbileko iraganaren sinbolo. Horregatik, gaur beren familien aurrean gogoratu eta omendu egiten ditugu, iraganari aurre eginez, etorkizuna eraiki ahal izateko.
50 urte geroago, ispiluan begiratzen dugu eta horrek etengabe gogorarazten digu gizartearen zati baten zoramena, helburuak bere kideak erailez lortzea erabaki zuen horrena. Gogorarazten digu batzuek bizi izan duten paranoia -hamarkadez ETAren historia maltzurra babestu eta justifikatu zutenak-, eta besteek nola egin diegun aurre.
Hiru gazte bahitu, torturatu eta hiltzea, leku ezezagun batean lurperatzea eta inoiz ikusi ez dituztela esatea. Siziliako ‘omertà’, idatzi gabeko ‘isiltasunaren lege’ hori, agintariekin lankidetzan aritzea eta delitu-jarduerei buruzko informazioa ematea debekatzen duena, gordintasun osoz agertu da kasu honetan. Krimenak egin zituztenak, gertatu zena dakitenak eta ezer ez egin dutenak…... Isiltasun kate makabroa, itxuraz apurtezina, zital talde zabal baten miseria moralez betea, zer gertatu zen jakinda, pasatzen utzi dutelako, familien sufrimendua eta insomnioa luzatuz, inolako errukirik gabe.
Dudarik gabe, giza eskubideen urraketa baten aurrean gaude, justizia unibertsalaren auzi baten aurrean, nahiz eta horri eusteko epairik ez egon. Gaur inoiz baino gehiago, oroimena eta errespetua José Humbertorentzat, oroimena eta errespetua Jorge Juanentzat eta oroimena eta errespetua Fernando Quirogarentzat, hori, gogoeta kritikoa eta isiltasunaren eta ahanzturaren aurkako borroka bihurtzeko.
Martxoaren 24an, Egiarako Eskubidearen Nazioarteko Eguna ospatzen dugu Giza Eskubideen Urraketa Larriei eta Biktimen Duintasunari dagokienez. Urtero omendu egiten da 1980ko martxoaren 24an eraildako Oscar Arnulfo Romero monsinorearen oroimena. Gaur, 2023ko martxoaren 24a, azpimarratu behar da hiru gazte horien desagerpena ez dela iraganeko gertaera bat, derrigorrezkoa eta premiazkoa dela kausa hori galdutzat ez ematea, eta gertatutakoaren egia aldarrikatzen dugula.
ETAk, bereziki exekragarri eta lotsagarri den krimen horren arrasto guztiak ezabatu nahi ditu. IRAk ez bezala -1999an zortzi pertsona desagertzean zuen erantzukizuna onartu zuen-, ETAk ez du inoiz onartu hiru gazte galiziarren bahiketa eta hilketa. Urtetik urtera zailagoa izan daiteke egia aurkitzea, baina Gobernuak ez du ikerketa alde batera utziko. Iaz, Guardia Zibilak ETAk 2002ko martxoan Orion eraildako Juan Priede zinegotzi sozialistaren hilketa argitu zuen. Lan horri esker, hilketan lagundu zuen pertsonetako bat identifikatu ahal izan zen eta, gero, Auzitegi Nazionalean epaitu. Guardia Zibilak eta Polizia Nazionalak ez dute inoiz utzi delitu horien atzetik joaten, nahiz eta horietako batzuk preskribatu.
Oraindik ere hiru familia daude berrien zain, beren etxekoaren gorpuzkinak agertu direla iragarriko dien dei horren zain, denbora luzeegiz luzatzen ari den dolua itxi ahal izateko. Egin diezaiekegun omenaldirik onena da zer gertatu zen jakitea. Egia, justizia, konponketa eta gogoratu beharra. Lau printzipio unibertsal horietako bi gutxienez ez dira oraindik bete.
Zauri mingarria da, mende erdiko mutismoaren ondoren zornatzen jarraitzen duena. Egileei eta gertatu zena dakienei exijitzen diegu eta infernua izoztu arte exijitzen jarraituko dugu, gertaera lazgarri hau ixteko informazioa eman dezatela, José Humberto, Jorge Juan eta Fernandoren gorpuzkinak familien esku jarriz.
Eskerrik asko Terrorismoaren Biktimen Memorialari eta Gogora Institutuari, beharrezko ekitaldi hau antolatzeagatik. Eta onginahi, laztantasun eta maitasun guztia gaur gurekin ditugun familientzat. Asko maite zaituztegu, beti egin dugu.