Gobernuak bizkortu egin du Europako funtsen hedapena eta ia 1.800 milioi euro bideratu ditu dagoeneko Euskadira

• Funtsen erdia erkidegoak zuzenean kudeatzeko transferitu da eta beste erdia Gobernu zentralak gauzatu du.
• Gobernuaren ordezkaria, Denis Itxaso: “Europako funtsetako dirua iristen ari da, enpresetara transferitzen ari da eta proiektutan gauzatzen ari da”
• Europako funtsek % 1,6tik % 2,3ra bitarteko hazkunde erantsia ekarriko diote EAEko urteko BPGri 2021-2026 aldian
• Auto elektrikoaren aldeko apustuak 235 milioi euro utzi ditu euskal enpresetan PERTEren bidez, 20 milioi ibilgailuak erosteko eta 16,7 milioi kargatzeko azpiegiturak instalatzeko
• 2018ko ekainetik 2022ko abendura, Gobernuak ia 900 milioi euro egikaritu ditu abiadura handiko trenbidearen obretan
• 5.400 ETEEk baliatu dute beren digitalizazio-prozesua bizkortzeko Kit Digital programa-bonua
• Pentsioen balioa handitu egin da eta dagoeneko 308 euro gehiago dira hilean 2018an baino

Euskal Autonomia Erkidegoak 1.784 milioi euro jaso ditu dagoeneko Berreskuratze, Eraldaketa eta Erresilientzia Planeko funts europarretatik, eta horietatik ia erdia ( % 50,1, hau da, 895 milioi) erkidegoaren zuzeneko kudeaketarako transferitu da, Konferentzia Sektorialaren, hitzarmenen eta zuzeneko emakiden bidez. Gainerako 889 milioi euroak (% 49,9) Estatuko Administrazio Orokorrak gauzatu ditu zuzenean  eta 6.480 proiektu baino gehiago garatzea ahalbidetu dute. Denis Itxaso EAEko Gobernuaren ordezkariak datu horiek aurkeztu ditu Bilbon emandako prentsaurreko batean. Bertan, Europako funtsen hedapenaren errepasoa egin du, eta Gobernuak erkidegoarekin hainbat arlotan (pentsioak, gutxieneko soldata, Gizarte Segurantzako afiliazioa, garraio-abonuak) duen konpromisoa nabarmendu du. “Azken hilabeteetan”, Itxasok azpimarratu duenez, “EAOk funts horien hedapena azkartu du. Dirua iristen ari da eta enpresetara transferitzen ari da. Europako funtsek % 1,6tik % 2,3ra bitarteko hazkunde erantsia ekarriko diote EAEko urteko BPGri 2021-2026 aldian”.

Zehazki, Euskadik 235 milioi euro baino gehiago jaso ditu Ibilgailu Elektriko eta Konektatuaren PERTEren deialdian Mercedes, Fagor, Irizar eta SAPA buru dituzten lau trakzio-proiektutarako. Itxasok nabarmendu duenez, “proiektu horiek ekoizpen-eredua mugikortasuna elektrifikatzera, industria-garapenera eta inbertsioak erakartzera bideratuko dute”. Ibilgailu elektrikoaren aldeko apustua osatuko da  Gobernuak beste 20 milioi jartzeaz autoak erosteko eta 16,7 milioi kargatzeko azpiegiturak instalatzeko.

Beste 74 milioi euro energia berriztagarriak eta autokontsumoa ekoizpen-sektoreetan eta etxeetan hedatzeko erabili dira. Harrera bikaina izan duenez,  beharrezkoa izan da hasieran esleitutako funtsak handitzea.

Bestalde, “gure erkidegoa deskarbonizazio industrialeko prozesuaren protagonista izaten ari da, hidrogeno berriztagarriaren balio-katea garatzeko 15 proiektu baino gehiagoz eta 18 milioi euro baino gehiagoko finantzaketaz”, Gobernuaren ordezkariak adierazi duenez. Itxasok SENERen proiektua nabarmendu du, Espainiako merkatua 10 milioi eurorekin finantzatutako teknologia lehiakorraz eta tokiko fabrikazioaz hornitzeko elektrolizagailuen fabrika bat ezartzeko.

Euskadiko enpresa-sarea berrikuntza-maila handiengatik nabarmentzen da, unibertsitateek eta parke zientifiko eta teknologikoek lagunduta. Arlo horretan 44 milioi euro baino gehiago inbertitu dira dagoeneko, besteak beste, programa teknologikoetarako, hala nola aeronautikarako eta automozio jasangarrirako, ikerketarako laguntzetarako eta I+G misioetarako. Guztira, Euskal Autonomia Erkidegoko 69 erakundek parte hartu dute enpresa-berrikuntzako proiektuetan.

Euskal ETEEen dinamismoa

Gaur egun, 6.750 ETEE baino gehiago daude mota horretako erakundeei laguntza espezifikoa emateko programen onuradun. Zehazki, 5.400 enpresa txiki eta ertainek baino gehiagok lortu dute dagoeneko KIT digital programaren digitalizaziorako bonua (guztira 35 milioi euroko ekarpena) eta 1.300 enpresa baino gehiagok 100 milioi euro inguruko finantza-bermeak lortu dituzte inbertsio- eta modernizazio-proiektuei ekiteko.

Euskal Autonomia Erkidegoko berrikuntzaren aldeko apustua osasun-sektorean ere islatzen da. Abangoardiako Osasun eta Medikuntza Pertsonalizatuaren PERTEren esparruan, Euskal Autonomia Erkidegoko hainbat erakundek 10 milioi euro inguru jaso dituzte. Horien artean, aipatzekoak dira medikuntza pertsonalizatua ezartzeko Akribea eta Brem proiektuak finantzatzeko I+G Plan Osagarrien 4,5 milioi euro, non hainbat enpresa eta ikerketa-zentrok parte hartzen duten, hala nola Biogune IKZk, Mondragon Unibertsitateak edo Euskal Biobankuak. Terapia aurreratuen esparruan, CAR-NK "off the shelf" proiektua finantzatu da: birgaixotzean edo erregogorretan dauden minbizi hematologikoen aurkako immunoterapiako hobekuntza eta aurreikuspen berriak, 1M €-rekin finantzatua. Bestalde, EAEko ospitale nagusiek 25 milioi euro baino gehiago jaso dituzte goi-teknologiako osasun-ekipamenduetarako.

Zientziari eta teknologiari dagokienez, Espainiako Gobernuak abangoardiaren eta teknologia berrien alde EAEn egin duen apustua ESS Bilbaori emandako laguntzan islatzen da. Izan ere, ESS Bilbao teknologia neutronikoen nazioarteko erreferentziazko zentro estrategikoa da, eta ezagutza eta balio erantsia ematen dizkio Espalazio bidezko Europako Iturriaren (ESS) proiektuari gauzetan egindako ekarpenaren bidez. Dagoeneko 3,3 milioi euro inbertitu dira, 2022tik 2025era bitartean erabiliko diren 16M euroetatik, 'Miracles' izeneko tresna eraikitzeko -Europako Espalazio bidezko Neutroien Iturriaren (ESS) parte izango dena-, eta horrekin saiakuntzak egin ahal izango dira polimeroen, energiaren, material berrien eta osasunaren zientzia egiteko. Miraclesek minbizia, parkinsona edo alzheimerra bezalako gaixotasunak tratatzeko sendagai berriak garatzen lagunduko du.

Heziketa indartzea

Nabarmentzekoa da, halaber, Lanbide Heziketa bultzatzearen aldeko apustua, 9.000 plaza berri baino gehiago sortzea aurreikusten baita. Gainera, badaude Euskal Autonomia Erkidegoko 97 erakundek 3,8 milioi eurorez parte hartzen dutenak 2021eko deialdian finantzatutako proiektuetan. Deialdi horrek LHko ikastetxeen eta enpresen arteko lankidetza bultzatu nahi du eraldaketa klimatiko eta digital bikoitzera bideratutako gaiak jorratzeko. Nabarmentzekoak dira hidrogenoa ekoizpen-kateetan sartzeari eta Vitoria-Gasteizko Mendizabala eta Eraikuntzako Lanbide Heziketako Ikastetxe Bateratuen mugikortasunari buruzko proiektuak.

Horrez gain, inbertsioak finantzatu dira ikasgeletan sistema digital elkarreragileak ezartzeko, gaitasun digitalak garatzeko, Adimen Artifizialeko I+G misioetarako (7 enpresa hautatu dira: Iberdrola, Basque Center for Applied Mathematics, Tecnalia Fundazioa, Vicomtech Ikusizko Interakzio eta Komunikazio Teknologien Zentroa, Bárbara IoT, Ariadna Instruments eta Acexible Impacto) eta Euskadiko 551 udalerritan banda zabala zabalduaren bidez konektibitatea hobetzeko. Era berean, 5G eta 6G teknologia aurreratuak hedatzeko proiektu berritzaileei ere laguntzak eman zaizkie, horien parte-hartzaileen artean Euskal Herriko Unibertsitatea egonez.

Europako funtsek ia 30 milioi euro bideratu dituzte Vitoria-Gasteizen eta Donostian babes ofizialeko etxebizitzak eraikitzera.

Azpiegiturak

Europako funtsen inbertsioak alde batera utzita, Espainiako Gobernuak Euskadirekin duen konpromisoa erkidegoko azpiegituren aldeko apustuan islatzen da. Itxasok adierazi duenez, Euskadiren abantailetako bat “bere kokapen estrategikoa da, Europarako eta penintsularako garraio-korridoreek erregistratzen dituzten fluxuetan islatzen den bezala. Kokapen estrategiko honek, komunitateko barne-mugikortasun handiarekin batera, funtsezko egiten du bere konektibitatea hobetzea”. 2018ko ekainetik 2022ko abendura, Espainiako Gobernuak ia 900 milioi euro egikaritu ditu abiadura handiko trenbidearen eraikuntzan. Bilbo-Gasteiz adarreko zati guztiak erritmo onean doaz aurrera eta dagoeneko beste proiektu batzuk lizitatu eta esleitu dira, hala nola Irungo abiadura handiko geltokia (65 milioi euro), Astigarraga eta Irun arteko hirugarren haria (53 milioi euro eta dagoeneko obretan dago) edo Gasteiz eta Burgos arteko eraikuntza-proiektua idaztea (21 milioi euro).

Azpiegiturei dagokienez, Vitoria-Gasteizko plataforma intermodala eta logistikoa eraikitzeko eta korridore atlantikoarekin zabalera estandarrean lotzeko 28,5 milioi euroak nabarmendu behar dira ere bai.

Gizarte-kohesioa

Bestalde, legegintzaldi honetan zehar Espainiako Gobernuak bere politikak gizarte-kohesioan oinarritu ditu pertsonengan eta klase ertain eta langileen babesean oinarritutako hainbat neurriren bidez, azken urteetan aurre egin behar izan zaien egoera konplexuei aurre egiteko asmoz.

Horrela, pentsioak duintzeko konpromisoan aurrera egin da, pentsiodunen erosteko ahalmenari legez eutsiko zaiola bermatuz. Euskadiren kasuan, batez besteko erretiro-pentsioa 1.676,68 eurokoa da hilean, hau da, 2018an baino 308 euro gehiago. Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarrerak 23.346 euskal familietara heldu da, zehazki, 48.171 pertsonengana. Beste gizarte-neurri batzuk bonu elektrikoa (55.581 hartzaile) eta doako garraio-ordainketa (emandako 103.488 abonu) dira.

Enpleguaren egoera aztertzeko, Itxasok hainbat adierazle aipatu ditu, hala nola Gizarte Segurantzako afiliazioa. Datuek erakusten dute hazkunde positibo handia izan dela azken bost urteetan, 49.302 landun gehiagorekin, joan den otsailean milioira ia iritsi arte (988.149 landun afiliatu). Kontratu mugagabeei dagokienez, 2019tik 2023ko urtarrilera bitarteko aldian, mota horretako kontratuen kopurua % 138 igo da autonomia erkidegoan. Eta langileen enplegu-kalitatean pentsatuz, Gobernu zentralak 1.080 eurora igo du hilean Lanbide arteko Gutxieneko Soldata 2023rako. Beraz, % 47 igo da azken 5 urteetan. Gutxieneko ordainsari-zenbateko horrek 50.600 langileentzat onuragarri izango da Euskadin.